Polyvagaal theorie

De Polyvagaal theorie gebruik ik om levenspatronen in kaart te brengen en te veranderen. Het geeft tevens inzicht in de triggers die jou stress bezorgen en geeft handvatten om anders met deze triggers om te gaan. 

De polyvagaaltheorie (PVT) betekent letterlijk ‘meerdere zenuwbanen’ en gaat over de werking van het autonome zenuwstelsel (het zenuwstelsel dat een aantal functies in het lichaam zelfstandig uitvoert, zoals je ademhaling, hartslag, bloeddruk spijsvertering en nog veel meer). Naast deze autonome functies is het autonome zenuwstelsel ook je radar die op zoek is naar signalen van veiligheid en gevaar. Deze signalen zetten processen aan de gang in het lichaam. 

De polyvagaaltheorie is de wetenschap van veiligheid, de wetenschap van je veilig genoeg voelen om verliefd te worden op het leven en de risico’s te nemen die daarbij horen. Connectie tussen jou en de ander speelt hierbij een grote rol. Het is het gedachtengoed van de wetenschapper Stephen Porges. Deb Dana heeft deze theorie omgevormd tot een meer praktische therapie/coachingsvorm.

De PVT biedt fysiologische en psychologische inzichten in de manier waarop en de redenen waarom mensen continu een cyclus doorlopen van het verbreken van verbinding en het weer aangaan van verbinding met anderen.

De PVT legt uit hoe het autonome zenuwstelsel vorm geeft aan de ervaringen van veiligheid en onveiligheid van cliënten en invloed uitoefent op hun vermogen om een verbinding aan te gaan.

De Polyvagaal theorie is gebaseerd op 3 principes

Het eerste principe: hiërarchie
Ons autonoom zenuwstelsel reageert via 3 systemen op sensaties in het lichaam, op interacties met anderen en op prikkels uit de omgeving. Deze 3 systemen werken in een specifieke volgorde en reageren op voorspelbare manieren op moeilijke situaties. Deze 3 systemen (en hun responspatronen) zijn in volgorde van hun ontstaan in de evolutie:

1. De dorsale vagus. De oudste zenuwlaag noemen we de dorsale vagus. Deze zenuw speurt naar gevaar. En de respons noemen we immobilisatie.
2. Het sympathische zenuwstelsel. De sympathicus. De respons noemen we mobilisatie (vechten of vluchten). De sympathicus speurt naar gevaar.
3. De ventrale vagus (slimme vagus – sociale vagus).De respons is sociale betrokkenheid en verbinding (ik zoek hulp bij anderen, maak connectie). De ventrale vagus speurt naar veiligheid en gevaar.

Het tweede principe: neuroceptie of onbewuste perceptie 
De polyvagaaltheorie maakt onderscheid tussen perceptie en neuroceptie. Perceptie is zintuiglijke waarneming waarbij sprake is van een zekere mate van bewustzijn. Neuroceptie is reflexief. We zijn ons niet bewust dat deze triggers voor veranderingen in de autonome toestanden zorgen. Neuroceptie leidt tot onderbuikgevoelens, gevoelens recht uit je hart, de impliciete gevoelens die ons in beweging zetten tussen veiligheid en overlevingsresponsen. Intuïtie. Neuroceptie zijn ‘lichamelijke signalen die besluitvorming en gedragsmatige reacties beïnvloeden zonder dat je je expliciet bewust bent van die signalen’. Via het proces van neuroceptie schat het autonome zenuwstelsel risico’s in en onderneemt actie. Als neuroceptie gevaar waarneemt dan wordt een sympathische of dorsale respons in gang gezet. Als neuroceptie veiligheid waarneemt dan wordt een ventrale vagus reactie in gang gezet.

Neuroceptie vindt plaats op basis van signalen in het lichaam (hart, longen, darmen), op emoties, in de omgeving en in de interactie met anderen. Nog voordat het brein een ervaring begrijpt en er betekenis aan verleent, heeft het autonome zenuwstelsel via het proces van neuroceptie een inschatting van de situatie gemaakt en een respons in gang gezet. 

Het derde principe: coregulatie 
Coregulatie is tot rust komen door verbinding te maken met het rustige autonome zenuwstelsel van de ander. Dit fenomeen komt veelvuldig voor bij een ouder-baby interactie. Als de baby onrustig is maar de ouder bevindt zich in de Ventrale Vagus fase dan wordt de baby weer rustig door het rustige zenuwstelsel van de ouder.
Coregulatie kan ook optreden tussen 2 volwassenen. Als je onrustig, gespannen bent dan kan de ander jou geruststellen doordat deze persoon rust uitstraalt.

Hoe zien deze 3 toestanden er bij jou uit? Welke triggers zorgen er voor dat je in een overlevingstoestand terecht komt? Wat kun je doen aan co-regulatie en zelf-regulatie om weer snel naar de toestand van rust en ontspanning te komen? Hiervoor gebruik ik schema’s die we samen persoonlijk voor je maken.Neem contact op voor een vrijblijvende kennismaking.